สาดลายจุดไปทั่วโลก! กับ ‘ราชินีโพลก้า-ดอท’ และการกลับมาในรอบ 10 ปี ของ LV x Yayoi Kusama

สองวันที่ผ่านมา Louis Vuitton ประเทศไทย จัดงานแนะนำคอลลาบอเรชั่นสุดพิเศษกับ Yayoi Kusama (ยาโยย คุซามะ) ศิลปินที่หลายคนรู้จักกันในนาม ‘เจ้าแม่ลายจุด’ และเป็นศิลปินที่ผมชื่นชมเป็นการส่วนตัว การโคจรมาพบกันของสองพลังสร้างสรรค์จากต่างซีกโลกนี้ เป็นครั้งที่สองหลังทั้งคู่เคยร่วมงานอย่างเป็นทางการเมื่อ 10 ปีที่แล้ว โดยก่อนหน้าอีกราว 6 ปี Marc Jacobs (มาร์ค เจคอปส์) อดีตผู้อำนวยการฝ่ายศิลป์ของเมซง (ระหว่างปี 1997 – 2013) ปูทางเอาไว้จากการไปเยือนญี่ปุ่นและได้เข้าพบ Yayoi เป็นการส่วนตัว โดยในครั้งนั้นเธอได้ละเลงลายจุดลงบนกระเป๋าลายโมโนแกรมรุ่น ‘Ellipse’ เพื่อมอบให้ Marc Jacobs เป็นของที่ระลึกก่อนเดินทางกลับ ทั้งตัว Yayoi ผลงานศิลปะของเธอ และกระเป๋าใบดังกล่าว จุดประกายไอเดียให้มาร์กรังสรรค์คอลเล็กชั่นเสื้อผ้า กระเป๋า และเครื่องประดับลายจุดหลากสีที่เป็นการผนวกรวมระหว่างสีสันน่าทานของมาการอง และผลงานมาสเตอร์พีซของ Yayoi Kusama

เมื่อพูดถึงเจ้าแม่ลายจุด หรือ ‘ราชินี Polka-Dot’ แล้ว ผมมีโอกาสได้ชมผลงานของเธอที่จัดแสดงในนิทรรศการต่างแดนอยู่ 2 ครั้ง โดยครั้งล่าสุดคือนิทรรศการใหญ่ที่จัดในสิงคโปร์เมื่อปี 2017 ก่อนจะยกทัพมาจัดในกรุงเทพฯ เมืองฟ้าอมรในอีกไม่กี่เดือนถัดมา และผมเชื่อว่าผู้อ่าน ELLE MEN หลายท่านคงเคยเห็นภาพงานศิลป์ของ Yayoi ผ่านตาจากสื่อต่างๆ อยู่บ้าง แต่จะสนใจหรือไม่นั้นเป็นเพราะความต่างในเรื่องของประสบการณ์ร่วม และรสนิยมส่วนตัว ดังนั้นบทความนี้ผมจึงไม่ตัดสินว่าผลงานของ Yayoi “ดูสวยหรือไม่” แต่ผมขอใช้คำว่า “น่าสนใจ” ผลงานนับร้อยชิ้นที่เห็นในนิทรรศการครั้งนั้นมีทั้งแบบที่อาจดูธรรมดาในสายตาหลายคน ไปจนถึงผลงานศิลปะบางชิ้นที่คงมีแต่เธอเท่านั้นที่สามารถสร้างสรรค์ให้กลายเป็นชิ้นงานมหัศจรรย์เหนือจินตนาการได้ ที่บอกแบบนี้ไม่ใช่เพราะเธอเป็นผู้วิเศษ แต่ศิลปินหญิงรายนี้เป็น ‘คนพิเศษ’ มาพร้อมพรสวรรค์บางประการ โดยผมจะผมขอเล่าประวัติของเธอพอสังเขป เพื่อปูทางให้คุณผู้อ่านทราบว่าทำไมเธอจึงกลายมาเป็นหนึ่งในศิลปินแนวป็อปอาร์ต สร้างสรรค์งาน Avant-Garde ทรงอิทธิพลที่สุดในบรรดาศิลปินที่ยังมีชีวิตอยู่ เป็นศิลปินผู้ไม่ธรรมดาที่สามารถทำให้ลายจุดดูพิเศษขึ้นมาด้วยมุมมองในแบบเฉพาะตัว

หนูน้อย Yayoi ถือกำเนิดในปี 1929 ณ เมืองมัตสึโมโตะ จังหวัดนากาโนะ ลูกสาวของตระกูลเจ้าของที่ดินผู้มีอันจะกิน ครอบครัวของเธอให้การสนับสนุนศิลปินท้องถิ่นแต่กลับมิให้ลูกสาวเป็นศิลปินเสียเอง ในช่วงมัธยมเธอเริ่มมีอาการผิดปกติ ได้ยิน ‘ดอกไม้ สัตว์ และผัก’ พูดคุยกับเธอ จึงบำบัดตัวเองด้วยการวาดเรื่องราวที่เกิดขึ้น สมัยนั้นการเป็นผู้ป่วยจิตเวชถือเป็นเรื่องที่ไม่ได้รับการยอมรับเช่นในปัจจุบัน เธอจึงต้องต่อสู้กับโรคนี้ด้วยความโดดเดี่ยว แม้ว่าผลงานจะดูทรงพลังมากเพียงไร แต่โลกแห่งความเป็นจริงกลับเต็มไปด้วยความทุกข์ ภาพหลอน และความพยายามในการทำอัตวินิบาตกรรม หลังหลงรักการวาดภาพและออกแบบลวดลาย โดยมีลายจุดเป็นลายที่ชอบมาตั้งแต่อายุเพียง 10 ขวบ เธอตัดสินใจเข้าฝึกฝนและพัฒนาศักภาพด้านนี้ต่อที่ The Kyoto School of Arts ก่อนจะย้ายไปอยู่ในสหรัฐอเมริกา ช่วงปลายทศวรรษที่ 1950 เธอใช้ความพยายามพลักดันความคิดสร้างสรรค์ที่มีอยู่ พิสูจน์ความสามารถให้ผู้คนเห็นจนท้ายที่สุดกลายมาเป็นศิลปินหญิงที่ไม่ใช่คนอเมริกันรายแรกๆ ที่ได้รับความชื่นชมและมีชื่อเสียงโด่งดังมากที่สุดแห่งยุค

แม้เธอจำเป็นต้องบินกลับบ้านเกิดในช่วงทศวรรษที่ 1970 และเข้ารับการรักษาอาการป่วยทางจิตหลังจากนั้น แต่การใช้ชีวิตภายใต้การดูแลในโรงพยาบาลจิตเวชก็ไม่เป็นอุปสรรคในการสร้างสรรค์งานศิลปะ และด้วยเพราะงานศิลปะนี้เองที่ทำให้เธอยังคงมีชีวิตอยู่ได้จนถึงทุกวันนี้ ดังเช่นที่เคยให้สัมภาษณ์ไว้ “ถ้าไม่ใช่เพราะศิลปะ ฉันก็คงฆ่าตัวตายไปนานแล้ว” นั่นจึงยิ่งสะท้อนให้เห็นว่าผู้หญิงคนนี้เกิดมาเพื่อสร้างงานศิลปะดีๆ ประดับโลกใบนี้ให้มีสีสันยิ่งขึ้น แล้วศิลปะก็ตอบแทนเธอ ทั้งช่วยเยียวยาและรักษาสภาพจิตใจให้อยู่คู่โลกไปอีกนาน จนมีอายุ 93 ปีในปัจจุบัน … ดังนั้นสำหรับผมแล้ว คอลลาบอเรชั่นระหว่างเธอและเมซงเก่าแก่ทรงคุณค่าของโลกอย่าง Louis Vuitton ทั้งที่ผ่านมาเมื่อปี 2012 และล่าสุดที่วางจำหน่ายผ่านป็อปอัพสุดพิเศษของ Louis Vuitton ณ ศูนย์การค้า Siam Paragon ขณะนี้ จึงเปรียบได้กับการร่วมกันรังสรรค์งานศิลปะที่สวมใส่และใช้ได้ ให้แฟนๆ ครอบครองงานศิลป์ระดับมาสเตอร์พีซของศิลปินเอกระดับโลกที่ยิ่งนานวันคุณค่าของมันก็จะยิ่งเพิ่มสูงขึ้น

โดยลายจุดที่เห็นบนชิ้นงานทั้ง เสื้อผ้า กระเป๋า รองเท้า และเครื่องประดับ ซึ่งถูกจัดวางอย่างแม่นยำระดับมิลลิเมตร เป็นการจำลองผลงานของยาโยยอย่างไม่ผิดเพี้ยน ถือเป็นความท้าทายเรื่องขีดจำกัดและสะท้อนศักยภาพของทีมช่างประจำเมซง ลายจุดแต่ละตำแหน่งจะถูกจัดวางโดยตัวศิลปินเอง ซึ่งเธอได้ออกแบบลวดลายให้มีลักษณะเฉพาะบนวัสดุที่แตกต่างกัน รวมถึงชิ้นงานที่หลากหลายในโปรเจกต์นี้ ทั้งเมซงและศิลปินหญิงปรารถนาให้ผู้ครอบครองงานออกแบบรับรู้ถึงห้วงอารมณ์ความรู้สึกที่เปี่ยมด้วยพลัง และหวังวังว่าผลงานเหล่านี้จะกลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของผู้เป็นเจ้าของรวมถึงคนรุ่นถัดไป

“เธอหลงใหลในลายจุด ส่วนเราก็หลงใหลลายโมโนแกรม” – ดังที่ Bernard Arnault (แบร์นาร์ อาร์โนลต์) ประธานและประธานบริหารของ LVMH เจ้าของแบรนด์ Louis Vuitton กล่าวถึงคอลลาบอเรชั่นพิเศษกับ WWD คงเป็นสิ่งสะท้อนความเชื่อมโยงของสองขั้วมุมมองแห่งศิลป์ได้อย่างชัดเจนที่สุด เพราะหากจะพูดถึงผลงานศิลปะสุดลือลั่นและสร้างความฮือฮาไปทั่วโลกแล้วละก็ ทุกชิ้นงานในคอลเล็กชั่นนี้น่าสนใจไม่แพ้เจ้า ‘Pumkin’ ฟักทองรูปทรงแปลกตาที่มาพร้อมลายจุดแต้มอยู่เต็มผล หนึ่งในผลงานที่ทำให้ทั่วโลกรู้จักเธอ และอยากจะร่วมแต่งแต้มลาย ‘จุด จุด และจุด’ ให้ทั่วทั้งจักรวาลในแบบ Yayoi Kusama

Painted Dots

การถ่ายทอดฝีมือของ Yayoi Kusama ผ่านเทคนิคการพิมพ์ลายที่แสนสลับซับซ้อนลงบนผืนหนังและแคนวาส

Metal Dots

จากผลงาน Narcissus Garden ภาพสะท้อนแห่งความเป็นนิรันดร์ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจมาจากศิลปะของ Yayoi Kusama

Infinity Dots

ลวดลายจุดที่ระบายด้วยมืออันเป็นเอกลักษณ์ Yayoi Kusama

Psychedelic Flower

ความหลงใหลลวดลายดอกไม้ของ Yayoi Kusama รูปทรงที่งดงาม

Louis Vuitton x Yayoi Kusama ดรอปที่ 1 วางจำหน่ายวันที่ 6 มกราคม และดรอปที่ 2 จะวางจำหน่ายในวันที่ 31 มีนาคมนี้